ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ(Intro of punjab)

ਪੰਜਾਬ ਦੀ  ਭੂਮਿਕਾ  (Intro of Punjab)

ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ   ਇੱਕ  ਲੰਬਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ ।  ਪੰਜਾਬ (Punjab)ਦੇ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬੀ  ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਜੋ  ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਉਸ  ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।  ਪੰਜਾਬ  ਦੇ  ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਧਰਮ ਸਿੱਖ ਧਰਮ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਹਨ । ਇਸ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਨਸਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਜਿਸ ਵਿਚ ਆਰੀਅਨ, ਪਾਰਸੀ ਯੂਨਾਨੀ, ਮਿਸਰੀ, ਅਫਗਾਨ ਅਤੇ ਮੰਗੋਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਜੋ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਜਲਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੋ ਗਿਆ । 

ਇਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਾਜ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ । 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ  ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੇਖੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਬਹਾਦਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ। ਸੰਨ 1947 ਵਿਚ  ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅੰਤ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ (Punjab) ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਬਣੀਆਂ ।ਪੰਜਾਬ ਉਹ ਧਰਤੀ ਹੈ ਜਿਥੇ ਰੂਹਾਨੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਉੱਠੀਆਂ ਹਨ. ਇਸ ਬਹਾਦਰੀ ਵਾਲੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਮਲੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਝੱਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਇਆ। 

ਇਥੇ ਹੀ ਗੁਰੂ  ਨਾਨਕ  ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ  ਆਪਣੇ ਅਨੌਖੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ (Punjab) ਦਾ  ਵਿਸ਼ਾਲ ਦਿਲ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣ ਲਈ ਫੈਲੀਆਂ ਗਈਆਂ । ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਪੱਥਰ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਲੋਕ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਈਸਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਅੱਠ ਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਆਨਵਾਨ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਖੇਤਰ ਸੀ। ਹੜੱਪਾ ਸਭਿਅਤਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਈਰਾਨ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਫੈਲ ਗਈ । ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵੈਦਿਕ ਅਤੇ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਕਾਲ ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੀ । ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦੌਰ ਦੌਰਾਨ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਂਦੀ ਸੀ। 

ਇੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰਿਗਵੇਦ ਅਤੇ ਉਪਨਿਸ਼ਦ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਰੰਪਰਾ ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਾਲਮੀਕਿ ਨੇ ਅਜੋਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਰਾਮਾਇਣ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਅਤੇ ਕੈਕੇਈ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਵਿਖੇ ਗੀਤਾ ਦਾ ਇਲਾਹੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਇਥੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਠਾਰਾਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਪੁਰਾਣ ਲਿਖੇ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਲੇਖਕ ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ ।

 326 ਬੀ.ਸੀ. ਵਿਚ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ, ਪੰਜਾਬ (Punjab) ਉੱਤਰ ਤੋਂ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਅਤੇ ਹਮਲਾਵਰ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮਹਾਨ ਰਾਜੇ ਜਿਵੇਂ ਪੋਰਸ , ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੌਰਿਆ, ਅਸ਼ੋਕਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ  ਅੱਗੇ  ਆ  ਕੇ ਟਾਕਰਾ ਕੀਤਾ। ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਘਰਸ਼, ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਸੀ।

 ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (1469-1538) ਇਕ ਖੇਤਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਉਹ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਲਹਿਰ ਦਾ ਬਾਨੀ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਉੱਤੇ ਸਥਾਈ ਛਾਪ ਛੱਡੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ  ਦਾ ਜਨਮ ਸ਼ੇਖੂਪੁਰਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ  ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਵੰਡ ਨੂੰ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਇਕ ਨਵਾਂ ਸੰਸਾਰ  ਸਿਰਜਣਾ ਸੀ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਵਿਆਪਕ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

 ਉਸਨੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉਚੇ ਅਤੇ ਨੀਵੇਂ ਦੇ ਝੂਠੇ ਅਤੇ ਗੈਰ ਕੁਦਰਤੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ । ਉਸਨੇ ਮੂਰਤੀ-ਪੂਜਾ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਸਵੈਮਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸਿਮਰਨ  ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਇਕ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵੀਂ ਭਾਵਨਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।ਅਤੇ  ਵਧੇਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ। ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ, ਪੰਜਾਬ (Punjab) ਨੇ  ਬਹੁਤ  ਮਹੱਤਵ  ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ. ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੀਰੋ ਉੱਭਰੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ, ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਊਧਮ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ।

ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੰਜਾਬ (Punjab) ਵਿਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੁਖਦਾਈ  ਸਾਬਤ ਹੋਈ । ਇਸ ਵੰਡ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੰਗੇ ਅਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਪਈ ਜਿਸਨੇ ਲੱਖਾਂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ  ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤਨਦੇਹੀ ਅਤੇ ਕਠੋਰਤਾ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਵਨਾ ਨੇ ਉਖਾੜੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ । ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਲੋਕ ਤਾਜ਼ੇ ਖੇਤ ਵਾਹੁਣ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਤਰਸ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਣ ਗਏ । ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਕਲਾ, ਗੀਤ, ਨਾਚ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਭ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਅਣਖ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ।